Koło Zakładowe SITPNiG przy Zakładzie Gazowniczym w Krakowie w dniu 04.09.2021r. zorganizowało 6-ty wyjazd n-t. z cyklu „zwiedzamy okolice Krakowa". Tym razem w programie znalazła się Jura Krakowsko-Częstochowska.
Pierwszym punktem programu było zwiedzenie zamku Pilcza w miejscowości Smoleń. Wzgórza Biśnik i Grodzisko usytuowane wokół zamku ufortyfikowane były już w XIII wieku. Pierwsza pisana wzmianka o zamku pochodzi z 1394 r. wymieniony jest w niej kapelan zamkowy Dominik. Zamek był typową strażnicą tzw. orlim gniazdem, które król Kazimierz Wielki wybudował wiele dla zabezpieczenia szlaku Śląsk-Kraków i ewentualnej obrony przed atakiem na Kraków od strony Śląska. Na Przełomie XIV i XV w. właścicielką zamku była Elżbieta Pilecka - Granowska III żona króla Władysława Jagiełły. W 1414 roku panem na zamku zostaje Jan Pilecki herbu Leliwa syn Elżbiety Pileckiej Granowskiej. Zamek na 200 lat staje się własnością rodu Leliwitów. W 1517 r. zamek od rodziny Pileckich odkupił Wojciech Padniewski herbu Nowina jednak ze względu na małą powierzchnię mieszkalną zamku zamieszkał w dworze pod zamkiem.
Na przestrzeni wieków zamek modernizowano. Pierwszy zamek tzw. Górny został wzniesiony w stylu gotyckim przez Ottona z Pilczy herbu Topór składał się z murów obronnych, budynku mieszkalnego we wschodniej części i cylindrycznej wieży obronnej o średnicy 7,5 m, wejście do wieży znajdowało się kilka metrów nad poziomem terenu. Zamek wschodni (dolny) Otton z Pilczy i jego żona Jadwiga z Melsztyna wznieśli na wschód od zamku górnego. Zamek dolny wschodni składał się z muru obronnego kamiennego o grubości ponad 2 m, bramy wjazdowej z broną. Wydrążono również studnię której głębokość miała wg. podań sięgać 200 m studnia jest obecnie częściowo zasypana i jej głębokość wynosi ok 26 m. Zamek zachodni (dolny) zbudował po roku 1450 prawdopodobnie syn Elżbiety Pileckiej Granowskiej Jan Pilecki i połączył go murem z częściami już istniejącymi. W skład części zachodniej zamku wchodziły mury budynek mieszkalny i druga brama. Obecnie zamek został odrestaurowany jako malownicza ruina i jest udostępniony do zwiedzania. Były również plany dalszej restauracji zamku na razie nie zrealizowane. Przy zamku znajduje się także tzw. „Zbrojownia jurajska„ ze zgromadzonymi eksponatami z czasów świetności zamku tj: zbroje rycerskie, broń, wyposażenie rycerza. Znajdują się tu także eksponaty z I wojny światowej szpital polowy, mobilna kuchnia polowa oraz broń z tego okresu.
Drugim punktem programu były błonia zamkowe przy zamku w Mirowie. Zamek a pierwotnie strażnica (orle gniazdo) położony na skałkach wapiennych które nazwę przyjęły od pobliskiej wsi Mirów datowany jest na XIV w. zbudowany został przez Kazimierza Wielkiego pierwotnie jako mała strażnica wojskowa dla kilku do kilkunastu zbrojnych obejmował ok 270 m2. Zamek w kolejnych wiekach rozbudowywany do wielkości ok 1200 m2 obudowano go murami obronnymi z fosą a do wnętrza prowadziła łukowata brama. Obecnie zamek znajduje się w renowacji i odbudowie dostępne są tylko błonia wokół zamku. Można także skorzystać ze spaceru granią Skałek Mirowskich z której roztaczają się piękne widoki. Skorzystaliśmy z takiej możliwości Błonia zamkowe i ruiny zamku w odbudowie są świetnym plenerem dla fotografów i malarzy.
Trzecim punktem programu był odbudowany w 2018 r zamek Bobolice. Powstał jak wszystkie „orle gniazda” w XIV wieku prawdopodobnie na miejscu starszej drewnianej strażnicy. Zamek stanowił wraz z strażnicą w Mirowie i Skałkami Mirowskimi ważny pas obrony Małopolski przed najazdami Czeskimi od strony Śląska. Zamek posiada historię podobną do innych warowni jurajskich Pierwotnie należał do dóbr królewskich potem przechodził z rąk do rąk mając wielu właścicieli. Jak wiele innych zamków ucierpiał podczas potopu szwedzkiego, do naszych czasów dotrwał jako ruina. Obecni właściciele dostrzegli potencjał ukryty w tym miejscu i doprowadzili do odbudowy zamku. Budowla ma obecnie charakter pseudohistoryczny jednak przyciąga tłumy zwiedzających, kręci się tu filmy np. Korona królów, organizuje plenery fotograficzne i malarskie. Zamek jest udostępniony do zwiedzania ale niestety nie zwiedza się go z przewodnikiem. Był to już trzeci tego dnia zamek zwiedzany przez naszą grupę - jeden całkowita ruina, drugi częściowo odbudowana i zabezpieczona ruina i trzeci całkowicie odbudowany.
Ostatnim punktem naszego programu był pobyt na punkcie widokowym „Dąbrówka„ na Pustyni Błędowskiej. Tak zwana Pustynia Błędowska jest tworem sztucznym powstałym po wycięciu w XVIII i XIX wieku dużych połaci leśnych z których drewno było wykorzystywane w rozwijającym się na tych ziemiach przemyśle wydobywczym i hutniczym. Istniejąca na tym terenie piaszczysta gleba i działanie wiatru powodowało powstawanie form charakterystycznych dla pustyni. Zadomowiła się tu także fauna i flora kojarzona z pustynią. Znaczna część terenu wykorzystywana jest jako poligon wojskowy a w czasie II wojny światowej trenowały tu wojska niemieckie które walczyły potem na pustyniach w Afryce. Pustynią wykorzystana została także jako plan filmowy filmu Faraon Jerzego Kawalerowicza. Obecnie duża część terenu oczyszczona została z niewybuchów i udostępniona turystycznie jako ciekawostka w tej części Europy – Skorzystaliśmy z okazji zobaczenia.
Foto archiwum SITPNiG O/Kraków