Wycieczka odbyła się niejako „w zastępstwie” planowanej wcześniej we wrześniu wycieczki technicznej do jednej z warszawskich elektrociepłowni. Wobec trudności z uzyskaniem od spółki PGNiG-Termika pozwolenia na wstęp na teren zakładu – organizator wycieczki Bogdan Uszyński zaproponował zwiedzanie terenu Cytadeli Warszawskiej i powstających na jej terenie muzeów.
Po załatwieniu odpowiednich formalności 11 września odbyliśmy spacer z przewodniczką p. Kamilą po terenie Cytadeli. Zapoznała nas ona z historią tego miejsca (Fot. 1). Zaczątkiem była budowa w drugiej połowie XVIII wieku 6 budynków koszarowych (pawilonów) dla Królewskiej Gwardii Pieszej. Z czasem powstawały następne budynki – w tym słynny X Pawilon, zamieniony w drugiej połowie XIX wieku na ciężkie więzienie. Stąd m.in. wyprowadzano skazańców przez Bramę Straceń (Fot. 2) na miejsce egzekucji na stokach Cytadeli lub wywożono na zsyłkę na Syberię, używając do tego m. in. tak zwanych „kibitek” (Fot. 3). Budynek X Pawilonu już od dłuższego czasu pełni funkcję obiektu muzealnego (Fot. 4).
W połowie XIX wieku, w ramach ogólnego planu budowy umocnień w Warszawie, teren Cytadeli otoczono wałami i murem, a także zbudowano dwa pierścienie fortów osłonowych. Większość z nich przetrwała do dzisiaj i pełni różne funkcje. Wokół Cytadeli wyznaczono esplanadę, na której nie można było nic budować. W ten sposób duży – prawie 100 hektarowy teren zablokował częściowo rozwój miasta na północ.
Teren Cytadeli był zarządzany przez wojsko aż do 2016 roku. Mieściły się tu różne instytucje wojskowe, oraz działało Muzeum X Pawilonu. Po wyprowadzce wojska, postanowiono na tym terenie zlokalizować kilka muzeów. Powstał monumentalny gmach Muzeum Historii Polski, gdzie urządzana jest aktualnie ekspozycja stała na wyższych kondygnacjach, zaś parter jest udostępniony na wystawy czasowe oraz cele edukacyjne. Można także podziwiać panoramę Warszawy z tarasu widokowego na dachu Muzeum, częściowo zamienionego na „zielony ogród”.
Obok MHP jest już jeden budynek powstającego Muzeum Wojska Polskiego – drugi ma powstać niebawem. Mają tu być przeniesione eksponaty z dotychczasowej siedziby MWP, zajmującego część budynków Muzeum Narodowego w Warszawie w Alejach Jerozolimskich, które w ten sposób odzyska przestrzeń dla rozszerzenia swojej ekspozycji. Na terenie Cytadeli znajduje się także Muzeum Katyńskie. W ten sposób, w pięknym otoczeniu umożliwiającym organizację różnych imprez plenerowych, docelowo powstanie kompleks 4 muzeów.
Po godzinnym spacerze po terenie Cytadeli, odwiedziliśmy w MHP wystawę czasową „Potęga opowieści – od dawnej kroniki do nowoczesnego muzeum”. Uczestnicy indywidualnie (z audio-przewodnikiem) zapoznali się z wystawą prezentującą różne sposoby opowiadania o historii oraz wpływ jaki wywierały one na formowanie się polskiej tożsamości. Każda z przestrzeni ekspozycji poświęcona jest innemu nośnikowi narracji historycznej:
- „Na papierze” – to średniowieczne i nowożytne kroniki;
- „Na płótnie” - to malarskie wizje historiozoficzne różnych malarzy;
- „W tłumie” - to święta i uroczystości masowe, czyli utrwalanie pamięci przez wspólne przeżywanie;
- „W druku” - to kreowanie wizji literackiej dawnej Rzeczypospolitej;
- „Na ekranie” - ukazujące bogactwo polskiego kina historycznego i podkreślające jego dbałość o szczegół;
- „Za szkłem” - poświęcone muzeom: od założonej przez Izabelę Czartoryską Świątyni Sybilli po najnowsze inicjatywy muzealnicze XXI wieku;
- Domknięcie całej ekspozycji stanowi przestrzeń pokazująca najnowsze medium opowiadające o historii – Internet.
Ta bardzo interesująca, nowocześnie przedstawiona wystawa, pozwala mieć nadzieję, że podobnie będzie z całą, aktualnie urządzaną ekspozycją Muzeum Historii Polski.
Foto Archiwum Oddziału Warszawa II
Comments